جشن گندم در فیروزبهرام
تاریخ انتشار: ۲۷ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۳۴۷۳۴۴
همشهری آنلاین _ مریم قاسمی: نوروز، مناسبتی باستانی و ریشه‌دار به شمار می‌رود که باعث اتحاد، همدلی و صمیمیت بین اقوام مختلف می‌شود. قومیت‌های مختلف با اجرای رسوم ویژه‌ای به استقبال نوروز می‌روند. این بار در جست‌وجوی رویدادها و اتفاقات تاریخی منطقه ۱۸ با یکی از روستاهای واقع در حریم تهران آشنا شدیم که ساکنان آن در نوروز آداب و رسوم خاصی را اجرا می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در گزارش پیش رو با همکاری «امیر محمدی» شهردار ناحیه ۷ منطقه ۱۸ و تعدادی از ریش‌سفیدان روستای فیروزبهرام با بخشی از آداب و رسوم نوروز در روزگار قدیم آشنا شدیم.
فیروزبهرام و طایفه قلیهازمان شکل‌گیری روستای فیروزبهرام به دوران حکومت صفویان بر می‌گردد. آن زمان اینجا روستای دورافتاده‌ای بود. در قدیم به مجموعه روستاهایی که بین شهر تهران و شهرری وجود داشت، دهستان غار می‌گفتند و روستای فیروزبهرام نیز جزء این دسته بود. به گفته ساکنان قدیمی و ریش‌سفیدان محلی، نخستین گروهی که با حضورشان باعث شکل‌گیری این روستا شدند طایفه «عباس‌قلی» و «علی‌قلی» بودند که اصلیت آنها به شیراز بر می‌گشت. به مرور زمان باارزش یافتن زمین‌های زراعی و باغی روستا، دیگر طوایف مشهور ایل بختیاری از جمله فروزان‌ها و رئیسی‌ها به جمع ساکنان اضافه شدند.
محمدی، شهردار ناحیه ۷ درباره نوع بافت مسکونی و کسب و پیشه مردمان روستا از گذشته تا امروز می‌گوید: «فعالیت نخستین ساکنان روستا روی زمین‌های کشاورزی به‌صورت اجاره‌ای بوده که پس از مدتی توانستند این زمین هارا تملک کنند و از کسب و کار اجاره‌ای رها شوند. هرچند هنوز زمین‌های اجاره‌ای در این روستا وجود دارد، اما تعدادشان اندک است. شهروندان برای سهولت کار و امنیت خانواده‌شان در گوشه و کنار اقدام به خانه‌سازی کردند؛ خانه‌هایی که با خشت و گل ساخته شده بود و معماری و طراحی ساده‌ای داشت.»
«علی شیرازی» یکی از ساکنان فیروزبهرام به آیین‌های قدیمی ایام نوروز که هنوز بین برخی خانواده‌ها رواج دارد اشاره می‌کند و می‌گوید: «اهالی بومی از گذشته تا امروز جز کشاورزی کسب و کار و درآمد دیگری نداشته و ندارند. از این‌رو افزایش محصولات کشاورزی باعث رونق زندگی‌شان می‌شد و می‌توانستند از این طریق پول بیشتری به دست آورند. کشاورزان برای وفور نعمت و فراوانی محصول دست به دعا بر می‌داشتند و یکی از رسم‌های مخصوص به نام جشن گندم را در ایام نوروز برگزار می‌کردند.»
وی ادامه می‌دهد: «این برنامه و رسم قدیمی هنوز هم رواج دارد و با حضور تمام اعضای خانواده در کنار مزرعه اجرا می‌شود. در این جشن کودکان و نوجوانان روستا بخشی از مراسم را اجرا می‌کنند. شهروندان در یکی از روزهای نوروز در مزرعه‌شان حاضر می‌شوند تا جشن گندم بگیرند.» این شهروند عنوان می‌کند که از قدیم مرسوم بود که یکی از اهالی خوش صدا شروع به خواندن مناجاتی می‌کرد که مضمونش شکرگزاری و قدردانی از پروردگار به خاطر نعمت‌هایش بود و در آخر همه دست به دعا بر می‌داشتند که سال پیش رو کشت و زراعت و محصول خوبی داشته باشند.
درگذشته دید و بازدیدهای نوروزی متفاوت بود. این موضوعی است که «علی بختیاری» بیان می‌کند و می‌گوید: «آن زمان کسب و کار اهالی مشخص بود، بنابراین شرایط زندگی و معیشت خانواده‌ها با هم برابری می‌کرد. این موضوع باعث می‌شد که در میان آنها رفتارهایی چون چشم و هم‌چشمی دیده نشود. مهمانی‌های نوروز از جمله رسوم جذاب و شیرین خانواده‌ها بود.»
وی اضافه می‌کند: «خانواده‌های ساکن روستا از چند روز مانده به شروع سال جدید برای پذیرایی از مهمان آماده می‌شدند. البته با توجه به سکونت اقوام همزبان کنار یکدیگر روابط همسایگی و تعامل آنها فقط ایام نوروز نبود، اما در ایام نوروز این ارتباط عمیق‌تر و دید و بازدیدها بیشتر می‌شد.»
«فاطمه گلنوش» شهروند قدیمی روستای فیروزبهرام می‌گوید: «این نوع مهمانی‌ها ساعت و زمان خاصی نداشت و معمولاً تا وقتی که خستگی و بی‌حوصلگی سراغ‌شان نمی‌آمد ادامه داشت.»
در شب‌چره‌های نوروزی بیشتر خانواده‌ها دور کرسی زغالی می‌نشستند و دباره همه چیز حرف می‌زدند و بگوبخند می‌کردند و تنقلات و خوردنی‌های رایج مثل گندم و شاهدانه برشته، نخود و کشمش و... و. می‌خوردند. بزرگ‌ترها به بیان خاطرات‌شان می‌پرداختند و بانوان در تدارک پذیرایی و طبخ غذاهای محلی بودند و جوانان و نوجوانان در حیاط خانه‌ها به بازی‌های مفرح و شادی‌آور مثل الک دولک، گل یا پوچ و... مشغول می‌شدند.»
گلنوش بانو، هنوز در خانه‌اش بساط کرسی پابرجاست. او تعریف می‌کند که رسم عیدی دادن و عیدی گرفتن از رسوم جذاب در همه جاست، اما در این روستا طور دیگری انجام می‌شود. نوجوانان و جوانان هم‌محله‌ای وقتی به دیدار بزرگ‌ترها می‌روند جز اسکناس‌های متبرک لای قرآن، پارچه، پیراهن، روسری، جانماز و... هدیه می‌گیرند. او ادامه می‌دهد: «شرایط زندگی و کسب و پیشه روستاییان باعث می‌شد که عیدی‌های نوروزی اغلب ساده باشد. در این میان برخی از شهروندان با هنر و مهارت خود عیدی مناسبی برای اعضای خانواده و بستگان خود تهیه می‌کردند.»
او به عیدی‌های رایج نوروزی میان ساکنان روستای فیروزبهرام اشاره می‌کند و در این‌باره می‌گوید: «پاپوش‌هایی از نوع گیوه و گالش برای استفاده آقایان و بانوان شایع‌ترین عیدی‌های عهد قدیم است. این پاپوش‌ها در محله‌های روستایی برای عبور و مرور در زمین‌های خاکی بسیار مناسب بود.»
او به کسب و کار پررونق بابایحیی معروف به «یحیی گیوه‌دوز» اشاره می‌کند و می‌افزاید: «بابایحیی در دوخت پاپوش‌های مردانه و زنانه مهارت زیادی داشت. در ایام نوروز مغازه‌اش شلوغ و پر رفت‌وآمد بود و حتی از محله‌های اطراف هم برای دادن سفارش دوخت گیوه و گالش اینجا می‌آمدند.»
«هنوز پای شهرنشینی به این روستا باز نشده و با گشتی چند ساعته می‌توان آثار و نشانه‌هایی از آداب و فرهنگ و سنت‌های روستایی را مشاهده کرد.» «کرم عزیزی‌منش» مدیر اداره اجتماعی ناحیه ۷ منطقه ۱۸ با بیان این مطلب می‌گوید: «شاید برای شهروندانی که در دیگر نواحی و محله‌ها ساکن هستند جالب باشد که ساکنان برخی روستاها از جمله فیروزبهرام، گلدسته، شاطره و... هنوز جشن گندم می‌گیرند که اغلب در ایام نوروز و با برگزاری مراسم مختلف از جمله مناجات‌خوانی به زبان محلی، مسابقه کشتی پهلوانی میان جوانان و طبخ غذای محلی و بومی توسط بانوان روستا همراه است.» او عقیده دارد که باید با معرفی آداب و سنت‌های روستایی برای حفظ و پاسداشت این فرهنگ اصیل گام برداشت.
کد خبر 590957 برچسب‌ها همشهری محله شهرداری نوروز منطقه ۱۸منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: همشهری محله شهرداری نوروز منطقه ۱۸ ایام نوروز خانواده ها کسب و کار منطقه ۱۸ جشن گندم ناحیه ۷
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۳۴۷۳۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روستای تاریخی و کویری اصفهک، در راه جهانی شدن
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان جنوبی گفت: روستای اصفه کغیک روستای تاریخی در دل کویر در راه جهانی شدن است.
به گزارش خبرنگار ایمنا از خراسان جنوبی، وحید بهفرنژاد با اشاره اقدامات بسیار خوبی که در روستای اصفهک انجام شده است، اظهار کرد: تعیین حریم، نقشه برداری، خواناسازی بافت، مرمت معابر و فضاهای عمومی، ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی و مرمت حمام قدیمی روستا که با مشارکت اهالی انجام شد و به عنوان حمام سنتی، مورد استقبال گردشگران قرار گرفته است، از جمله این اقدامات است.
وی افزود: راه‌اندازی پژوهشگاه خشت و گل در مدرسه قدیمی روستا که میزبان دانشجویان زیادی از سراسر کشور است و کارگاه‌های خشت‌زنی و معرفی انواع طاق‌ها، قوس‌ها و سایر ارکان و اجزا معماری ایرانی، راه‌اندازی هفت اقامتگاه‌های بوم‌گردی و مراکز پذیرایی در بافت روستا از دیگر اقدامات ارزشمند جامعه محلی روستا است.
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان جنوبی ادامه داد: آسمان تاریک و پرستاره، فعالیت‌ها و ظرفیت‌های نجومی اصفهک که باعث برگزاری کارگاه‌های نجوم و ستاره‌شناسی در این منطقه زیبا شده از جمله جاذبه‌های این روستاست.
وی افزود: اصفهک یکی از ژئو سایت‌های ژئو پارک جهانی طبس است و زیرساخت برق و آب بافت اصفهک در قسمت‌های مرمت شده، ایجاد و شبکه برق به‌صورت زمینی و مخفی اجرا شده است.
معاون میراث فرهنگی خراسان جنوبی گفت: روشنایی معابر با چراغ‌های قدیمی بوده و بافت روستا فاقد آلودگی نوری است و در اقامتگاه‌های بوم‌گردی آن تولید زباله‌های ناشی از ظروف یک‌بار مصرف وجود ندارد و کاملاً سالم و بهداشتی هستند.
وی گفت: برگزاری جشن سده، شب چله، نوروز و عزاداری‌های ماه محرم از سنت‌ها و آئین‌هایی است که با شور خاصی در اصفهک برگزار می‌شود، آداب و رسوم، بازی‌های بومی و محلی، امامزاده زرگ، شب‌گردی در کویر، مشارکت اهالی و خصوصاً جوانان در مرمت و بازسازی روستا، مشارکت و همراهی زنان در تولید صنایع‌دستی و تولیدات و محصولات کشاورزی از مهمترین ظرفیت‌ها روستای اصفهک هستند.
احیای زنجیره ارزش صنایع دستی و سوغات روستای تاریخی اصفهکحسنعلی فولادی، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی خراسان جنوبی هم در این رابطه گفت: در روستای تاریخی اصفهک از توابع شهرستان طبس بیش‌از ۲۰ هنرمند صنایع دستی در ۱۵ کارگاه به‌صورت فردی و تجمیعی در بافت تاریخی روستا به‌کار تولید صنایع دستی مشغول هستند.
وی گفت: این هنرمندان در رشته‌های حوله‌بافی، پخل‌بافی و حصیربافی فعالیت دارند و محصولات تولیدی آنها به جهت بسته‌بندی و عرضه هرچه بهتر سوغات منطقه کاربرد دارد.
فولادی افزود: از تولیدات حصیربافی و پخل بافی برای بسته‌بندی محصولات کشاورزی شامل خرما و سبزیجات تازه محلی بهره برده می‌شود و از پارچه‌های تولیدی نیز برای تهیه بسته نگه‌داری سبزیجات خشک محلی استفاده می‌شود.
وی افزود: نقش زنان در جامعه محلی و زنجیره‌ای مشارکت این تولیدات بسیار مؤثر بود و با ثبت این روستا در فهرست میراث تاریخی کشور و احیای بافت تاریخی آن زمینه ورود گردشگران زیادی برای بازدید از آن و خرید محصولات تولیدی فراهم شده است تا جایی‌که درحال‌حاضر دو برند ثبت‌شده برای عرضه محصولات کشاورزی در این روستا فعال شده‌اند.
کد خبر 751135
رضا زرندی رییس کل دادگستری استان خراسان رضوی شد